DİKKAT EKSİKLİĞİ VE HİPERAKTİVİTENİN OKUL BAŞARISINA ETKİSİ
Dikkat eksikliği ve hiperaktivite; gelişim düzeyine uygun olmayan aşırı hareketlilik, dikkat sürmede güçlük ve yetersiz dürtü kontrolü gibi temel belirtilerin gözlendiği bir durumdur.
DSM-5 (Psikiyatrik Sınıflandırma Sistemi) ‘ne göre Dikkat Eksikliği gözlenen durumları aşağıdaki maddelerle açıklayabiliriz:
- Ayrıntılara özen göstermez, okul çalışmalarında, işte ya da etkinlikler sırasında dikkatsizce yanlışlar yapar.
- İş yaparken ya da oyun oynarken dikkatini sürdürmekte güçlük çeker.
- Doğrudan kendisine doğru konuşulurken dinlemiyor gibi görünür.
- Verilen yörüngeleri izleyemez ve okulda verilen görevleri, sıradan günlük işleri ya da işyeri sorumluluklarını tamamlayamaz.
- İşleri ve etkinlikleri düzene sokmakta güçlük çeker.
- Zihinsel çaba gerektiren işlerden kaçınır, bu işleri sevmez ya da bu tür işlere girmek istemez.
- İşi ya da etkinlikleri için gerekli nesneleri kaybeder.
- Dış uyaranlarla dikkati kolaylıkla dağılır.
- Günlük etkinliklerinde unutkandır.
DSM-5’e göre Aşırı hareketlilik ve Dürtüsellik (hiperaktivite) gözlenen durumları aşağıdaki maddelerle açıklayabiliriz:
- Çoğu kez kıpırdanır ya da ellerini ayaklarını vurur,oturduğu yerde kıvranır.
- Uzun süre oturmada sıkıntı yaşar.
- Uygunsuz ortamlarda, ortalıkta koşturur durur ya da bir yerlere tırmanır.
- Boş zaman etkinliklerine sessiz bir biçimde katılamaz ya da sessiz bir biçimde oyun oynayamaz.
- Çoğu kez aşırı konuşur.
- Sorulan soru tamamlanmadan yanıtını yapıştırır.
- Başkalarının sözünü keser.
- Çoğu kez sırasını bekleyemez.
Dikkat Eksikliği ve Hiperaktive’nin birleşik gözlendiği durumlarda , yukarıda her iki gruptan da bulgulara bir arada rastlanabilir.
DEHB öğrencilerin okuldaki davranışlarını ve okul başarılarını olumsuz yönde etkilemektedir.
DEHB karşısında aileler ve öğretmenler çoğu kez çaresiz hissederler.
- DEHB’li çocuklar ödev yapmayı genelde sevmezler, ödev başında geçirdikleri süre oldukça kısadır.
- Sıralarında oturmakta zorlanırlar. Ders sırasında dersten başka şeylerle ilgilenirler.
- El yazıları ve defterlerinin düzeni bozuktur.
- Okul araç gereçlerini sıklıkla unutur veya kaybederler.
- Aşırı hareketlilik, dikkatsizlik ve dürtüsellik sonucu istemsiz şekilde arkadaşlarına zarar verebilirler.
- Sınavlar sırasında sabırsızlıkları nedeniyle de çabuk ve yanlış okuyarak bildikleri soruları bile yanlış yanıtlayabilirler.
- Zekâ seviyeleri normal olsa bile tüm bu sebeplerden dolayı sınıfın gerisinde kalabilirler.
DEHB sorunlarıyla baş etmede özellikle öğretmenin ve anne babanın tutumu çok önemlidir. Öğretmen bu öğrencilerin meraklarını enerjilerini ve yaratıcılıklarını öğrenme sürecinde yapıcı bir biçimde kullanabilir. Böylelikle sınıf ortamında çocuğun zarar verici davranışları ile kolay baş edebilir.
DEHB nörolojik olduğu kadar duygusal bir süreçtir. Çocukluk döneminde üzerinde durulmayan DEHB sorunu akademik başarıyı ve arkadaş ilişkileri etkiler. Yetişkinlikte yaşam kalitesini düşürebilir. Gelecekte iş yaşamı, çift ilişkileri ve arkadaş ilişkileri gibi süreçleri etkileyebilir. Yardım alınmadığında daha ağır psikolojik ve psikiyatrik sorunlara yol açabilir. Ailelerin bu konuyla ilgili aile danışmanlığı çocukların ise psikolojik destek alması gerekmektedir. Böylece çocuğun başarısı ve yaşam kalitesi artacaktır. Ailelerde çocuklarıyla daha uyumlu ve huzurlu bir süreç yaşayacaktır.
KAYNAKLAR
Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu Olan 9-13 yaş Grubu İlköğretim Öğrencilerinin Uyumsal Davranışları ,Benlik Kavramı ve Akademik Başarıları Arasındaki İlişkiler.Ayşe KANAY 2006
Okulda Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu.Suna KAYNAK ÖZMEN
DSM-5 Tanı Ölçütleri Başvuru El Kitabı
